تحلیل جغرافیایی الگوهای شکل شهری در ایران

به عنوان یکی از موضوعات مهم در مطالعات شهری، شکل یا فرم شهر بیانگر نحوه توزیع فضایی فعالیت­های انسانی در مناطق شهری است و عمیقاً به وسیله مسائل مدیریتی و خصوصیات محیطی، اقتصادی و اجتماعی جوامع تحت­تأثیر قرار می­گیرد.  هدف اصلی این پژوهش، ارزیابی و دسته­بندی الگوهای شکل شهری در ایران و بررسی ارتباط احتمالی این الگوها با یک سری از متغیرهای انسانی و طبیعی می­باشد. با توجه به زیاد بودن شهرها، تحقیق حاضر در این مرحله صرفاً شهرهای بالای پنج هزار نفر  را که تعداد­شان بر­اساس سرشماری سال 1385 به 689 شهر می­رسید، مد­نظر قرار داده و در صدد ارائه یک چشم­انداز کلان در­باره الگوهای مختلف شکل شهری در ایران می­باشد.  داده­های اصلی مورد استفاده در این مطالعه از منابع مختلف شامل پایگاه اطلاعات نقشه­ای گوگل ارث پرو، نتایج سرشماری­های عمومی کشور و اطلس اقلیمی کشور به دست آمده است. پس از جمع­آوری و استخراج داده­ها، برای بررسی رابطه احتمالی متغیرهای مورد مطالعه با توجه به ماهیت داده­ها  از آزمون خیدو یا کای اسکوار استفاده شده است.  نتایج مهم به دست آمده بیانگر ارتباط معنی­دار بین شکل شهر و متغیرهای انسانی همانند تعداد جمعیت، شیوه توسعه فیزیکی، میزان نرخ رشد، وسعت محدوه شهر، تراکم جمعیت شهری و همچنین متغیرهای محیطی ارتفاع و اقلیم با الگوهای شکل شهری می­باشد. در انتها تلاش شده است تا نتایج یافته­های تحلیل در قالب مدل پیشنهادی برای توصیف الگوهای شکل شهری در ایران ارائه شود.